BİLİŞİM - BİLGİSAYAR - EĞİTİM

Array Fonksiyonu

VBScript’in kullanılmaya hazır bir çok fonksiyonu vardır; bunlardan biri olan Array ile, kolayca dizi değişken oluşturabiliriz.

Diyelim ki, Gunler(7) dizi-değişkenini gün adları ile doldurarak oluşturmak istiyoruz:

Dim Gunler = Array (“Pazartesi” , “Salı” , “Çarşamba” , “Perşembe” , “Cuma” , “Cumartesi”, “Pazar”)

ile hem dizi-değişkeni oluşturabiliriz; hem de değerlerini atayabiliriz.

Bu suretle oluşturduğumuz dizi değişkenin üyelerine daha sonra sıra numaraları ile atıfta bulunabilirsiniz. Örneğin:

<%=Gunler(6)%>

bize Pazar’ı verir. Neden? Çünkü hayatlarının büyük bölümünü penceresiz ortamlarda geçiren kişiler olan dil tasarımcıları, sayı saymaya biz normal insanlar gibi 1’den değil 0’dan başlarlar; dolayısıyla Gunler dizi-değişkeni Gunler(0)’dan başlar!

Şimdi, aklınıza şu soru gelebilir: Dizi değişken oluşturacağımıza, neden “ogrenci1,” “ogrenci2,” “ogrenci3” diye değişkenler oluşturmuyoruz ve bunlara değerler atamıyoruz? Kötü soru! Dolayısıyla cevabını hemen verelim. Dizi değişkenlerde bir değişkene numarasıyla atıfta bulunabilirsiniz. Ve numara yerine bir başka değişkeni kullanabilirsiniz. Örneğin, OgrenciNo değişkeninizin değeri 12 ise

....

If Ogrenciler(OgrenciNo) = “Necip”

...

şeklinde bir döngü ile aradığınız öğrencinin Necip olup olmadığını sınayabiliriz. (Döngülere birazdan geliyoruz!)

Başka programlama dillerine özellikle Visual Basic’e aşina olanların aklına şöyle bir soru gelebilir: VBScript’te değişkenin metin mi, sayı mı olduğunu ayırt etmiyor muyuz? Başka programlama dillerinde bir değişkenin değeri harf ve rakamlardan oluşuyorsa, yani matematik işlem yapmaya elverişli değilse bunlara String (Alfanümerik, karakter değerler) denir. Programlama dillerinde bir de matematik işlem yapmaya elverişli değişken türü vardır: Sayı (Number). VBScript, bir değişkene alfanümerik (karakter, metin) olarak atadığınız değeri çift tırnak içine almanızı ister. Sözgelimi Ogrenci(12) değişkeni için Necip değerini atamak istiyorsunuz: Necip kelimesini çift tırnak içine almak zorundasınız. Sayı olarak kullanacağınız değerleri ise tırnak içine almazsınız. (Sayı olarak kullanacağınız değerlerin sadece rakam olabileceğini söylemek gerekmez!) Fakat, işleri karıştıran nokta, VBScript açısından değişken türü diye bir şey olmamasıdır. Visual Basic, küçültülüp Script dili haline getirilirken, değişken türü özelliği alınmayınca, ortaya işleri karıştıran (veya kolaylaştıran) böyle bir durum çıkmış bulunuyor. Karışıklık, çift tırnak içinde verdiğiniz bir değeri matematik işlemde kullanmaya kalktığınızda karşınıza çıkabilir. Rakam olmayan bir karakter-dizisini bir değişkene tırnaksız olarak atadığınızda VBScript “tanımsız değişken” vermeye kalktığınızı söyleyerek, duracaktır.

VBScript’in bu eksikliğini gidermek için bazı ASP programcıları değişken adlarının önüne karakter-dizileri için “str” harflerini koyarlar: strAy, strOgrenciler, gibi.

İsterseniz, VBScript’in karakter-dizisi ve sayı değişkenleri nasıl ayırt ettiğini veya etmediğini bir kaç örnekle görelim. Şu kodu yazarak, çalıştırın:

<% Option Explicit %>

<HTML>

Dim Degisken(2), Toplam

Degisken(1) = "Necip"

Degisken(2) = "Dayanır"

Toplam = degisken(1) + Degisken(2)

<% =Toplam %>

</HTML>

Sonuç: “NecipDayanır” değil mi? (Arada boşluk olmamasına aldırmayın şimdilik!) Peki; şimdi Degisken(1) değeri olarak tırnak içine alarak 5, Degisken(2) değeri olarak yine tırnak içinde 10 yazın. Programı tekrar çalıştırın. Sonuç? 510!? Peki; tırnakları kaldırın 5 ve 10’un çevresinden. Sonuç? 15. Oh, neyse! Bir an için VBScript matematik bilmiyor sandık! Bu durum VBScript’in matematik bilgisinin kıtlığından değil, tırnak içindeki değerlerin, VBScript ayrım yapmıyor bile olsa, karakter-dizisi (String) iken toplama işleminde ard arda eklenmesinden (concatenate) kaynaklanıyor. Tırnakları kaldırdığınızda, VBScript bu değerlerin sayı olduğunu anladı ve doğru işlemi, yani toplama işlemini yaptı. Şimdi VBScript’in değişkenleri ele alış tarzını daha iyi kavramak için Degisken(1) değeri olarak tırnak işareti koymadan kendi adınızı, Degisken(2) değeri olarak da soyadınızı yazın ve programı çalıştırın. Ne sonuç aldınız?

VBScript’in kullandığı tek tür değişkene variant denir. Variant, karakter-dizini (String) de olabilir, sayı (Number) da. Fakat bir variant’ın içindeki değer, veri olarak nitelendiğinde şu türlerden birine girer:

Boolean Değişkenin değeri ya True (doğru) ya da False (yanlış) olur; True’nun değeri –1, False’un değeri ise 0’dır.

Byte 0 ile 255 arasında bir sayısal değer olabilir.

Double Yüzen noktalı değer denilen veri türüdür. Pozitif sayılar için 4.9E^-324 ile 1.8E³⁰⁸ arasında, negatif sayılarda -4.9E^-324 ile -1.8E³⁰⁸ arasında bir değer alabilir.

Date/Time Önceden belirlenmiş biçimlerde tarih ve zaman bilgisi içerir.

Empty Tanımlanmış ancak henüz değer atanmamış (boş) değişken türüdür.

Error Programın hata mesajlarını ve hata değerlerini tutar.

Integer Noktalık bölüm içermeyen tamsayı verilerdir; değeri -32.768 ile +32.767 arasında olabilir.

Long Noktalık bölüm içermeyen tamsayı verilerdir; değeri -2.147.483.648 ile 2.147.483.648 arasında olabilir.

Null İçinde veri bulunmamak üzere tanımlanmış değişkenlerdir.

Object Windows OLE Nesnelerini tutmak üzere tanımlanmış değişkenlerdir.

Single Yüzen noktalı değer denilen veri türüdür. Pozitif sayılar için 1.4E^-45 ile 3.4E³⁸ arasında, negatif sayılarda –1.4E^-45 ile -3.4E³⁸ arasında bir değer alabilir.

String Alfanumerik veri tutan değişkenlerin değeridir

Sabit Değerler

VBScript’te bir kere verdiğiniz değeri hiç değişmeyen unsurlar (değişken diyemezdik, değil mi?) vardır. Sabit değer, bütün ASP sayfası boyunca (hatta isterseniz, bütün site, yani Uygulama boyunca) değişmeden kalır. Bu değerleri Const (constant, sabit kelimesinden türetilme) komutuyla belirtiriz:

Const DolarDeger = 560780

Const SirketinAdi = “Web Tasarım ve Site Onarım A.Ş.”

Const Slogan = “Siteler ve Kırık Kalpler Onarılır”