Ziyaretçilerimizin ne tür Browser kullandıklarını HTTP_USER_AGENT değişkeninin değerini alarak ve bu değerin içinde belirli anahtar kelimeleri aratarak bulabiliriz. Form ile gelen bilgiler, GET metodu ile alınıyorsa, hem QUERY_STRING, hem de HTTP_GET_VARS dizisine kaydolur. POST metoduyla aldığımız bilgileri HTTP_POST_VARS değişkenin değerleri arasında buluruz. Bunları öğrendiğimize göre, şimdi gerçekten bir HTML Form'u yapabil ve bununla ziyaretçimizden bilgi alabiliriz.
Basit bir HTML Form'u tasarlayalım. Aşağıdaki kodları formlar02.htm adılyla kaydedin:
Bu Form'la Web tasarım yarışmasına katılmayacağımıza göre, şimdilik sadece Web Sunucuya bilgi göndermekte kullanabiliriz. Form'un ACTION parametresine dikkat ederseniz, formlar02_isle.php adlı bir dosyanın adını göreceksiniz. Bu, ziyaretçinin Gönder düğmesini tıklamasıyla birlikte Form'un içerdiği bilgilerin METHOD parametresinde pazılı olan GET yöntemiyle Sunucu'da gönderileceği programın adıdır.Bu sayfa, Browser'da şöyle bir görüntü verecektir:
<php00021.tif>
Şimdi bir an için ne olacağını düşünmeden, formu doldurun ve Gönder düğmesini tıklayın; ve Browser'ınızdaki hata mesajına aldırmadan, URL adres kutusunda ne yazdığını okuyun:
Bu, HTTP protokolüne göre GET yoluyla bilgi göndermekte kullanılan yöntemin tam bir örneğidir: Browser, GET yoluyla bilgi göndereceği zaman, Form'daki bütün bilgileri URL-Encoding denen sistemle kodlar; Form'un alan adlarına o alanlara ziyaretçinin yazdığı bilgileri bir eşittir işaretiyle ekler; bu tür alan=girdi çiftlerinin arasına & (ve işareti) koyar ve gönderir. Web sunucu, bu bilgileri alınca, önce kendi oluşturduğu bazı değişkenlere (hem QUERY_STRING, hem de HTTP_GET_VARS dizisine) yazar ve sonra URL hanesinde adı yazılı olan programa (sayfaya) verir. Şimdi bizim bu bilgilerin gönderildiği PHP programını kendisine verilecek bu bilgileri işlemeye hazır şekilde yazmamız gerekir. Şu aşağıdaki kodları formlar02_isle.php adıyla kaydedin:
Şimdi, Browser'ınızda formlar02.htm sayfasını yeniden açın, Form'u doldurun ve gönderin. Açılacak sayfa, Form'un gönderecğii bilgileri alacak ve kendi görünteleyecektir.
Fakat burada gördüğünüz gibi Sunucu'nun ziyaretçiden gelen bilgileri depoladığı dizileri kullanmadık. Bunu yaparken, GET ile gelen bilgiler kendisinde verildiğinde PHP programının alan adlarını değişken adı, bunların karşısında yazılı olan verileri de bu değişkenin değeri saymasından yararlandık. Fakat isteseydik, bu değişkenleri, Sunucu'nun oluşturduğu dizilerden de alabilirdik. Şimdi hem Form'umuzu geliştirelim; hem de bu kez okuma işini Sunucu dizisinden yapalım.
Önce Form'umuzu değiştirelim ve formlar03.htm adıyla kaydedelim:
<FORM ACTION="formlar03_isle.php" METHOD="GET">
Adınız, Soyadınız: <INPUT TYPE="TEXT" NAME="adi">
<BR>
Elektronik Adresiniz: <INPUT TYPE=TEXT" NAME="adres">
Yeni Form'da yeni bir HTML unsuruna yer verdiğimizi ve SELECT..OPTION etiketi ile ziyaretçiye bir seçim imkanı verdiğimizi görüyorsunuz. Şimdi, bu Form'un göndereceği bilgileri işleyecek PHP programını yazalım. Aşağıdaki kodları formlar03_isle.php adıyla kaydedelim:
Demiştik ki, Web sunucu, bir istemci Browser'dan kendisine GET yöntemiyle yollanan Form bilgilerini $HTTP_GET_VARS adlı dizi değişkende tutar. Yine daha önce görmüştük ki dizi değişkenlerin içinde ya sayı ya da isim olarak bir anahtar ve bu anahtarın temsil ettiği bir değer vardır. Burada, $HTTP_GET_VARS değişkeninin anahtar ve değerlerini $anahtar ve $deger değişkenlerine => operatörünün yardımıyla, bir foreach döngüsü içinde atıyoruz. Döngü kullanmamızın sebebi, dizi değişkenin içinde birden fazla anahtar=değer çifti bulunması ihtimali bulunması; döngü olarak da foreach kullanmamızın sebebi dizide kaç adet anahtar=değer çifti bulunduğunu bilmememizdir.
<php00023tif>
Form sayfasının gönderdiği bilgilerin nasıl derlenip toplanıp URL-koduyla Sunucuya gönderildiğini, Form'un Gönder düğmesini tıkladığımızda Browser'ın URL adres hanesinde ilen bilgilerin görülecektir. Buradaki örnekte bu bilgi (HTTP bölümünüve URL kodlarını kaldırarak):
şeklindedir. Bu bilgi, sunucu tarafından $HTTP_GET_VARS dizi değişkeninin içine yazıldığına göre, daha önce gördüğümüz gibi dizi değişkenlerin anahtarlarını ve bu anahtarların temsil ettiği değerleri bir döngü içinde $anahtar ve $deger değişkenlerine atarsak, daha sonra bu değişkenlerin değerlerini Browser penceresine göndermemiz mümkün olur.
HTTP protokolüne göre, temel ASCII listesi içinde yer almayan karakterler, ve tabiî bu arada sadece Türkçe'de bazı diğer alfabelerde bulunan harfler, bir Form'da yer aldığı taktirde, Browser tarafından URL şemasına göre kodlanarak gönderilir. Gerçi bir çok HTTP sunucu programıbu karakterlere tanıyabilir ve bir dosyaya yazarken doğru şekilde yazabilirler; ama bu çevirme işleminin bazen program yardımıyla yapılması gerekebilir. Bizim için önemli karakterler ve URL kodları şöyle:
ü = %FC
Ü = %DC
ö = %F6
Ö = %D6
ı = %FD
İ = %DD
ğ = %F0
Ğ = %D0
ş = %FE
Ş = %DE
ç = %E7
Ç = %C7
% = %25
& = %26
[ = +%5B
] = %5D
{ = %7B
} = %7D
? = %3F
== %3D
Şimdi biraz dizi-değişken içine dizi-değişken koyalım! Yani ziyaretçinin göndereceği bilgiler, buradaki gibi SELECT..OPTION etiketinde yapacağı sadece bir unsur seçimi olmasın da çoklu-seçim olsun. HTML bilgilerinizi yoklarsanız, bunu SELECT etiketini MULTIPLE parametresi ile yapabildiğimizi hatırlayacaksınız. Biraz önceki kaydettiğimiz dosyanın sadece Form bölümünü aşağıdaki gibi geliştirerek, formlar03a.htm adıyla kaydedelim:
<FORM ACTION="formlar03a_isle.php" METHOD="GET">
Adınız, Soyadınız: <INPUT TYPE="TEXT" NAME="adi">
<BR>
Elektronik Adresiniz: <INPUT TYPE=TEXT" NAME="adres">
Burada, HTML'in SELECT.. OPTION etiketlerini kullanarak, ziyaretçimizden hangi sınav notunu öğrenmek istediğini bize bildirmesini istiyoruz. Dikkat ettiğiniz gibi, bu kez Form, elde edeceği verileri formlar03a_isle.php programına yollamak istiyor. Form'daki <SELECT NAME="hangi_not[]" MULTIPLE> satırına da dikkat ettiniz mi? Bu satırın özelliği, daha önceki SELECT..OPTION etiketinden farklı olarak ziyaretçinin çoklu seçme yapmasına imkan veriyor; ve elde edilecek değeri "hangi_not[]" alanının değeri olarak bildiriyor. HTTP iletişim ilkelerine göre çoklu-seçim halinde seçilen OPTION değerleri Sunucu'ya aynı alan adının karşısına yazılarak gönderilir. Formumuzun göndereceği bilgi yumağını satırlar haline getirirsek (HTTP bölümünü atar ve URL kodlarını çözersek) bunu görebiliriz:
adi=Şahika Tabak
adres=stabak@somenet.com
hangi_not[]=Sınav 1
hangi_not[]=Sınav 2
hangi_not[]=Ortalama
Kendisine böyle bir bilgi yumağı gelen Server, bunun tümünü $HTTP_GET_VARS dizi değişkeninin içine yazacaktır. Başka bir deyişle, bu dizi değişken çıok-boyutlu çok-elemanlı ilişkili-dizi olduğu için, içinde rahatça aynı isimde değişkenlere farklı endeks sayısı verecektir. Fakat sorun PHP'nin, bu dizinin içinden değişkenleri almasında ortaya çıkacak ve endeks ismi aynı olan değişkenler sorun olacaktır. Bunu değişkenin endeks adı olarak kullanılacak kelimenin yanına köşeli parantez koyarak çözüyoruz. PHP bu adı görünce, bunun çok-elemanlı bir dizi değişken olacağını anlayacaktır.
Eğer bu formu, formlar03_isle.php programına gönderseniz (bunu nasıl yapabilirsiniz?), "hangi_not" değişkeninin değeri olarak Browser penceresinde "array" kelimesinin belirdiğini görebilirsiniz. Çünkü PHP açısından bu değişken bir dizidir ve içinde anahtar=değer çiftleri vardır. Daha önce anahtar=değer çiftlerini geçici değişkenlere atayıp bir döngü ile yazdırmıştık. Şimdi, PHP kodumuzu bu duruma uygun hale getirelim. Biraz önce yazdığımız Form işleme programının sadece PHP bölümünü şöyle değiştirerek, formlar03a_isle.php adıyla kaydedelim:
<?php
foreach ($HTTP_GET_VARS as $anahtar=>$deger ) {
if ( gettype ($deger ) == "array" ) {
print ("$anahtar == <br>n");
foreach ( $deger as $yeni_degerler )
print (".. $yeni_degerler<br>");
}
else {
print ("<b>$anahtar = $deger <br>n");
}
}
?>
PHP'nin gettype() fonksiyonunu daha önce görmüş ve bir değişkenin türünü anlamaya yaradığını öğrenmiştik. Burada $HTTP_GET_VARS değişkeninden aldığımız değerlerden herhangi birinin gerçekten bir değişken değeri mi, yoksa bir dizi (array) mi olduğunu gettype() ile anlayabiliriz. Eğer değer olarak karşımıza "array" kelimesi çıkarsa, bunu kendi içinde anahtar ve değer olarak bölebilir ve herbirini ayrı ayrı görüntüleyebiliriz. Eğer $HTTP_GET_VARS değişkeninden aldığımız değer, dizi değil de gerçekten bir değişken ise (else) doğruca bu değeri ve anahtarını yazdıracaktır. Sonuç ise dizi-değişken içindeki dizi-değişkenin değerlerinin tek tek görüntülenmesi olacaktır.
Bugün 39 ziyaretçi (51 klik)
www.bilisim-egitim.tr.gg
